Articles by "kavach"
Showing posts with label kavach. Show all posts
गर्भकवच
ॐ ऐं ह्रीं क्लीं नमः शूलेन पाहिन नो देवि पाहि खड्गेन चाम्बिके।
घण्टास्वनेन नः पाहि चापज्या निःस्वनेन च । मः न क्लीं ह्रीं ऐं ॐ।।१।।
ॐ ऐं ह्रीं क्लीं नमः प्राच्यां रक्ष प्रतीच्यां च चण्डिके रक्ष दक्षिणे।
भ्रामेणनात्मशूलस्य उत्तरस्यां तथेश्वरि । मः न क्लीं ह्रीं ऐं ॐ ।।२।।
ॐ ऐं ह्रीं क्लीं नमः सौम्यानि यानि रुपाणि त्रैलोक्ये विचरन्ति ते।
यानि चात्यर्थघोराणि तै रक्षास्मांस्तथा भुवम् । मः न क्लीं ह्रीं ऐं ॐ।।३।।
ॐ ऐं ह्रीं क्लीं नमः खड्ग-शूल-गदादीनि यानि चास्त्राणि तेऽम्बिके।
करपल्लव संगीनि तैरस्मान् रक्ष सर्वतः । मः न क्लीं ह्रीं ऐं ॐ।।४॥
श्री गणेश कवच
एषोति चपलो दैत्यान् बाल्येपि नाशयत्यहो।
अग्रे किं कर्म कर्तेति न जाने मुनिसत्तम॥१॥
दैत्या नानाविधा दुष्टास्साधु देवद्रुमः खलाः।
अतोस्य कंठे किंचित्त्यं रक्षां संबद्धुमर्हसि॥२॥
ध्यायेत् सिंहगतं विनायकममुं दिग्बाहु माद्ये युगे
त्रेतायां तु मयूर वाहनममुं षड्बाहुकं सिद्धिदम्। ई
द्वापरेतु गजाननं युगभुजं रक्तांगरागं विभुम् तुर्ये
तु द्विभुजं सितांगरुचिरं सर्वार्थदं सर्वदा॥३॥
विनायक श्शिखांपातु परमात्मा परात्परः।
अतिसुंदर कायस्तु मस्तकं सुमहोत्कटः॥४॥
ललाटं कश्यपः पातु भ्रूयुगं तु महोदरः।
नयने बालचंद्रस्तु गजास्यस्त्योष्ठ पल्लवौ॥५॥
जिह्वां पातु गजक्रीडश्चुबुकं गिरिजासुतः।
वाचं विनायकः पातु दंतान्‌ रक्षतु दुर्मुखः॥६॥
श्रवणौ पाशपाणिस्तु नासिकां चिंतितार्थदः।
गणेशस्तु मुखं पातु कंठं पातु गणाधिपः॥७॥
स्कंधौ पातु गजस्कंधः स्तने विघ्नविनाशनः।
हृदयं गणनाथस्तु हेरंबो जठरं महान् ॥८॥
धराधरः पातु पार्श्वौ पृष्ठं विघ्नहरश्शुभः।
लिंगं गुह्यं सदा पातु वक्रतुंडो महाबलः॥९॥
गजक्रीडो जानु जंघो ऊरू मंगलकीर्तिमान्।
एकदंतो महाबुद्धिः पादौ गुल्फौ सदावतु॥१०॥
क्षिप्र प्रसादनो बाहु पाणी आशाप्रपूरकः।
अंगुलीश्च नखान् पातु पद्महस्तो रिनाशनः॥११॥
सर्वांगानि मयूरेशो विश्वव्यापी सदावतु।
अनुक्तमपि यत् स्थानं धूमकेतुः सदावतु॥१२॥
आमोदस्त्वग्रतः पातु प्रमोदः पृष्ठतोवतु।
प्राच्यां रक्षतु बुद्धीश आग्नेय्यां सिद्धिदायकः॥१३॥
 दक्षिणस्यामुमापुत्रो नैऋत्यां तु गणेश्वरः।
प्रतीच्यां विघ्नहर्ता व्याद्वायव्यां गजकर्णकः॥१४॥
कौबेर्यां निधिपः पायादीशान्याविशनंदनः।
दिवाव्यादेकदंत स्तु रात्रौ संध्यासु यःविघ्नहृत्॥१५॥
राक्षसासुर बेताल ग्रह भूत पिशाचतः।
पाशांकुशधरः पातु रजस्सत्त्वतमस्स्मृतीः॥१६॥
ज्ञानं धर्मं च लक्ष्मी च लज्जां कीर्तिं तथा कुलम्। ई
वपुर्धनं च धान्यं च गृहं दारास्सुतान्सखीन् ॥१७॥
सर्वायुध धरः पौत्रान् मयूरेशो वतात् सदा।
कपिलो जानुकं पातु गजाश्वान् विकटोवतु॥१८॥
भूर्जपत्रे लिखित्वेदं यः कंठे धारयेत् सुधीः।
न भयं जायते तस्य यक्ष रक्षः पिशाचतः॥१९॥
त्रिसंध्यं जपते यस्तु वज्रसार तनुर्भवेत्।
                                 यात्राकाले पठेद्यस्तु निर्विघ्नेन फलं लभेत्॥२०॥   
                            युद्धकाले पठेद्यस्तु विजयं चाप्नुयाद्ध्रुवम्।   
                         मारणोच्चाटनाकर्ष स्तंभ मोहन कर्मणि॥२१॥   
                                सप्तवारं जपेदेतद्दनानामेकविंशतिः।  
                        तत्तत्फलमवाप्नोति साधको नात्र संशयः॥२२॥   
                                  एकविंशतिवारं च पठेत्तावद्दिनानि यः।    
                          कारागृहगतं सद्यो राज्ञावध्यं च मोचयोत्॥२३॥   
                                 राजदर्शन वेलायां पठेदेतत् त्रिवारतः।   
                       स राजानं वशं नीत्वा प्रकृतीश्च सभां जयेत्॥२४॥      
                                 इदं गणेशकवचं कश्यपेन सविरितम्।     
                          मुद्गलाय च ते नाथ मांडव्याय महर्षये॥२५॥   
                             मह्यं स प्राह कृपया कवचं सर्व सिद्धिदम् ।   
                             न देयं भक्तिहीनाय देयं श्रद्धावते शुभम् ॥२६॥ 
                          अनेनास्य कृता रक्षा न बाधास्य भवेत् व्याचित्।  
                            राक्षसासुर बेताल दैत्य दानव संभवाः॥२७॥   
                   ॥ इति श्री गणेशपुराणे श्री गणेश कवचं संपूर्णम्॥
॥ अथ देव्याः कवचम्‌ ॥

विनियोग
ॐ अस्य श्रीचण्डीकवचस्य ब्रह्मा ऋषिः, अनुष्टुप्‌ छन्दः, चामुण्डा देवता, अंगन्यासोक्तमातरो बीजम्‌, दिग्बन्धदेवतास्तत्त्वम्‌, श्रीजगदम्बाप्रीत्यर्थे सप्तशतीपाठांगत्वेन जपे विनियोगः।
॥ ॐ नमश्चण्डिकायै॥

मार्कण्डेय उवाच

ॐ यद्गुह्यं परमं लोके सर्वरक्षाकरं नृणाम्‌।
यन्न कस्यचिदाख्यातं तन्मे ब्रूहि पितामह॥1॥


ब्रह्मोवाच
अस्ति गुह्यतमं विप्र सर्वभूतोपकारकम्‌।
देव्यास्तु कवचं पुण्यं तच्छृणुष्व महामुने॥2॥
प्रथमं शैलपुत्री च द्वितीयं ब्रह्मचारिणी।
तृतीयं चन्द्रघण्टेति कूष्माण्डेति चतुर्थकम्‌॥3॥
पंचमं स्कन्दमातेति षष्ठं कात्यायनीति च।
सप्तमं कालरात्रीति महागौरीति चाष्टमम्‌॥4॥
नवमं सिद्धिदात्री च नवदुर्गाः प्रकीर्तिताः।
उक्तान्येतानि नामानि ब्रह्मणैव महात्मना॥5॥
अग्निता दह्यमानस्तु शत्रुमध्ये गतो रणे।
विषमे दुर्गमे चैव भयार्ताः शरणं गताः॥6॥
न तेषा जायते किंचिदशुभं रणसंकटे।
नापदं तस्य पश्यामि शोकदुःखभयं न हि॥7॥
यैस्तु भक्त्या स्मृता नूनं तेषां वृद्धि प्रजायते।
ये त्वां स्मरन्ति देवेशि रक्षसे तान्न संशयः॥8॥
प्रेतसंस्था तु चामुण्डा वाराही महिषासना।
ऐन्द्री गजसमानरूढा वैष्णवी गरुडासना॥9॥
माहेश्वरी वृषारूढा कौमारी शिखिवाहना।
लक्ष्मीः पद्मासना देवी पद्महस्ता हरिप्रिया॥10॥
श्वेतरूपधरा देवी ईश्वरी वृषवाहना।
ब्राह्मी हंससमारूढा सर्वाभरणभूषिता॥11॥
इत्येता मातरः सर्वाः सर्वयोगसमन्विताः।
नानाभरणशोभाढ्या नानारत्नोपशोभिताः॥12॥
दृश्यन्ते रथमारूढा देव्यः क्रोधसमाकुलाः।
शंख चक्रं गदां शक्तिं हलं च मुसलायुधम्‌॥13॥
खेटकं तोमरं चैव परशुं पाशमेव च।
कुन्तायुधं त्रिशूलं च शांर्गमायुधमुत्तमम्‌॥14॥
दैत्यानां देहनाशाय भक्तानामभयाय च।
धारयन्त्यायुधानीत्थं देवानां च हिताय वस॥15॥
नमस्तेऽस्तु महारौद्रे महाघोरपराक्रमे।
महावले महोत्साहे महाभयविनाशिनि॥16॥
त्राहि मां देवि दुष्प्रेक्ष्ये शत्रूणां भयवर्धिन।
प्राच्यां रक्षतु मामैन्द्री आग्नेय्यामग्निदेवता॥17॥
दक्षिणेऽवतु वाराहीनैर्ऋत्यां खड्गधारिणी।
प्रतीच्यां वारुणी रक्षेद् वायव्यां मृगवाहिनी॥18॥
उदीच्यां पातु कौमारी ऐशान्यां शूलधारिणी।
ऊर्ध्वं ब्रह्माणि मे रक्षेद्धस्ताद् वैष्णवी तथा ॥19॥
एवं दश दिशो रक्षेच्चामुण्डा शववाहना।
जया में चाग्रतः पातु विजया पातु पृष्ठतः॥20॥
अजिता वामपार्श्वे तु दक्षिणे चापराजिता।
शिखामुद्योतिनी रक्षेदुमा मूर्ध्नि व्यवस्थिता॥21॥
मालाधारी ललाटे च भ्रुवौ रक्षेद् यशस्विनी।
त्रिनेत्रा च भ्रुवोर्मध्ये यमघण्टा च नासिके॥22॥
शंखिनी चक्षुषोर्मध्ये श्रोत्रयोर्द्वारवासिनी।
कपोलौ कालिका रक्षेत्कर्णमूले च शांकरी॥23॥
नासिकायां सुगन्दा च उत्तरोष्ठे च चर्चिका।
अधरे चामृतकला जिह्वायां च सरस्वती॥24॥
दन्तान्‌ रक्षतु कौमारी कण्ठदेशे तु चण्डिका।
घण्टिकां चित्रघण्टा च महामाया च तालुके॥25॥
कामाक्षी चिबुकं रक्षेद् वाचं मे सर्वमंगला।
ग्रीवायां भद्रकाली च पृष्ठवंशे धनुर्धरी॥26॥
नीलग्रीवा बहिःकण्ठे नलिकां नलकूबरी।
स्कन्धयोः खड्गिनी रक्षेद् बाहू में व्रजधारिणी॥27॥
हस्तयोर्दण्डिनी रक्षेदम्बिका चांगुलीषु च।
नखांछूलेश्वरी रक्षेत्कुक्षौ रक्षेत्कुलेश्वरी॥28॥।
स्तनौ रक्षेन्महादेवी मनः शोकविनाशिनी।
हृदये ललिता देवी उदरे शूलधारिणी॥29॥
नाभौ च कामिनी रक्षेद् गुह्यं गुह्येश्वरी तथा।
पूतना कामिका मेढ्रं गुदे महिषवाहिनी॥30॥
कट्यां भगवती रक्षेज्जानुनी विन्ध्यवासिनी।
जंघे महाबला रक्षेत्सर्वकामप्रदायिनी॥31॥
गुल्फयोर्नारसिंही च पादपृष्ठे तु तैजसी।
पादांगुलीषु श्री रक्षेत्पादाधस्तलवासिनी॥32॥
नखान्‌ दंष्ट्राकराली च केशांश्चैवोर्ध्वकेशिनी।
रोमकूपेषु कौबेरी त्वचं वागीश्वरी तथा॥33॥
रक्तमज्जावसामांसान्यस्थिमेदांसि पार्वती।
अन्त्राणि कालरात्रिश्च पित्तं च मुकुटेश्वरी॥34॥
पद्मावती पद्मकोशे कफे चूडामणिस्तथा।
ज्वालामुखी नखज्वालामभेद्या सर्वसंधिषु॥35॥
शुक्रं ब्रह्माणि मे रक्षेच्छायां छत्रेश्वरी तथा।
अहंकारं मनो बुद्धिं रक्षेन्मे धर्मधारिणी॥36॥
प्राणापानौ तथा व्यानमुदानं च समानकम्‌।
वज्रहस्ता च मे रक्षेत्प्राणं कल्याणशोभना॥37॥
रसे रूपे च गन्धे च शब्दे स्पर्शे च योगिनी।
सत्त्वं रजस्तमश्चैव रक्षेन्नारायणी सदा॥38॥
आयू रक्षतु वाराही धर्मं रक्षतु वैष्णवी।
यशः कीर्तिं च लक्ष्मीं च धनं विद्यां च चक्रिणी॥39॥
गोत्रमिन्द्राणि मे रक्षेत्पशून्मे रक्ष चण्डिके।
पुत्रान्‌ रक्षेन्महालक्ष्मीर्भार्यां रक्षतु भैरवी॥40॥
पन्थानं सुपथा रक्षेन्मार्गं क्षेमकरी तथा।
राजद्वारे महालक्ष्मीर्विजया सर्वतः स्थिता॥41॥
रक्षाहीनं तु यत्स्थानं वर्जितं कवचेन तु।
तत्सर्वं रक्ष मे देवि जयन्ती पापनाशिनी॥42॥
पदमेकं न गच्छेतु यदीच्छेच्छुभमात्मनः।
कवचेनावृतो नित्यं यत्र यत्रैव गच्छति॥43॥
तत्र तत्रार्थलाभश्च विजयः सार्वकामिकः।
यं यं चिन्तयते कामं तं तं प्राप्नोति निश्चितम्‌।
परमैश्वर्यमतुलं प्राप्स्यते भूतले पुमान्‌॥44॥
निर्भयो जायते मर्त्यः संग्रामेष्वपराजितः।
त्रैलोक्ये तु भवेत्पूज्यः कवचेनावृतः पुमान्‌॥45॥
इदं तु देव्याः कवचं देवानामपि दुर्लभम्‌।
यः पठेत्प्रयतो नित्यं त्रिसन्ध्यं श्रद्धयान्वितः॥46॥
दैवी कला भवेत्तस्य त्रैलोक्येष्वपराजितः।
जीवेद् वर्षशतं साग्रमपमृत्युविवर्जितः॥47॥
नश्यन्ति व्याधयः सर्वे लूताविस्फोटकादयः।
स्थावरं जंगमं चैव कृत्रिमं चापि यद्विषम्‌॥48॥
अभिचाराणि सर्वाणि मन्त्रयन्त्राणि भूतले।
भूचराः खेचराश्चैव जलजाश्चोपदेशिकाः॥49॥
सहजा कुलजा माला डाकिनी शाकिनी तथा।
अन्तरिक्षचरा घोरा डाकिन्यश्च महाबलाः॥50॥
ग्रहभूतपिशाचाश्च यक्षगन्धर्वराक्षसाः।
ब्रह्मराक्षसवेतालाः कूष्माण्डा भैरवादयः॥51॥
नश्यन्ति दर्शनात्तस्य कवचे हृदि संस्थिते।
मानोन्नतिर्भवेद् राज्ञस्तेजोवृद्धिकरं परम्‌॥52॥
यशसा वर्धते सोऽपि कीर्तिमण्डितभूतले।
जपेत्सप्तशतीं चण्डीं कृत्वा तु कवचं पुरा॥53॥
यावद्भूमण्डलं धत्ते सशैलवनकाननम्‌।
तावत्तिष्ठति मेदिन्यां संततिः पुत्रपौत्रिकी॥54॥
देहान्ते परमं स्थानं यत्सुरैरपि दुर्लभम्‌।
प्राप्नोति पुरुषो नित्यं महामायाप्रसादतः॥55॥
लभते परमं रूपं शिवेन सह मोदते॥ॐ॥56॥


॥ इति देव्याः कवचं संपूर्णम्‌ ॥


विनियोग: ॐ अस्य श्रीसदा -शिव -प्रासाद -मन्त्र -कवचस्य  श्रीवामदेव  ऋषिः , पंक्ति छंद, श्रीसदा-शिव  देवता, अभीष्ट -सिद्ध्यर्थे  पाठे  विनियोगः  |

ऋषादि  न्यास: श्रीवामदेव -ऋषये  नमः शिरसी | पंक्तिश्छंद से नमः मुखे  | श्रीसदा -शिव -देवतायै  नमः  ह्रदि | अभीष्ट -सिद्ध्यर्थे जपे विनियोगाय नमः  सर्वांगे |

ॐ  शिरो  मे  सर्वदा  पातु  प्रासादाख्यः  सदा-शिवः  |
षडक्षर-स्वरूपो  मे , वदनं  तु  महेश्वरः || १ ||

अष्टाक्षरः  शक्ति -रूद्रश्चक्षुषी   मे  सदावतु  |
पंचाक्षरात्मा भगवान् भुजौ मे  परी-रक्षतु  || २ ||

मृत्युन्जयस्त्रि  -बीजात्मा , आयु रक्षतु मे सदा  |
वट-मूल - समासीनो , दक्षिणा -मूर्त्तिरव्ययः     || ३ ||

सदा मां  सर्वतः पातु , षट  -त्रिंशार्ण - स्वरुप -धृक  |
द्वा -विंशार्णात्मको  रुद्रः, कुक्षी मे  परी-रक्षतु  || ४ ||

त्रि - वर्णात्म  नील - कंठः , कंठं  रक्षतु  सर्वदा  |
चिंता -मणिर्बीज-रूपो, अर्द्व -नारीश्वरो  हरः  || ५ ||

सदा रक्षतु मे गुह्यं, सर्व - सम्पत -प्रदायकः  |
एकाक्षर -स्वरूपात्मा , कूट - रुपी  महेश्वरः  || ६ ||

मार्तंड -भैरवो  नित्यं, पादौ मे  परी-रक्षतु  |
तुम्बुराख्यो  महा-बीज-स्वरूपस्त्रीपुरान्तकः     || ७ ||

सदा मां रण-भूमौ  च, रक्षतु त्रि-दशाधिपः |
उर्ध्व -मूर्द्वानमीशानो, मां रक्षतु सर्वदा  || ८ ||

दक्षिणास्यां   तत्पुरुषोsव्यान्मे  गिरी-विनायकः |
अघोराख्यो  महा-देवः, पूर्वस्यां परी-रक्षतु  || ९ ||

वामदेवः पश्विमस्यां, सदा मे परी-रक्षतु |
उत्तरस्यां  सदा पातु, सद्योजात-स्वरुप-धृक || १० ||


रास्ते का दीया मुझे दिखाई दिया , और बोला अरे मानव तुने ये क्या किया , चारो तरफ अधेरे का नजरिया , तू मेरी तरह बन पथिक को राह दिखाता चल , अगर इस रोशनी से पथिक को रास्ता मिल जायेगा , तो समझ ले अ मानव तेरा जीवन सवर जायेगा
निर्मला अशोक शाह

हिन्दू धर्म के १२  महीनो में कार्तिक का महिना सबसे श्रेष्ठ मना जाता है , इसमें स्नान , दान यज्ञ करने से पुण्य फल की प्राप्ति होती है , सबसे जयादा त्योहार भी इसी महीने में ही आते है ,जैसे करवा चोथ,अहोई अष्टमी ,यमदीप ,धनतेरस ,छोटी  दीपावली, दीपावली ,गोवर्धन पूजा ,गोपाष्टमी ,छठ पूजा , तुलसी विवाह ,देव उठनी एकादशी ,वैकुंठ चतुर्दशी ,और कार्तिक पूर्णिमा के दिन  नानक जयंती और जैन समाज का महापर्व शामिल है ,
और कई महिलाये कार्तिक के  महीने में वर्त भी रखती है और सुबह सूरज के उगने के पहले नहा कर तुलसी की पूजा करना और शाम को तारो की छाव में भोजन करना होता है राजस्थान में इस वर्त को काफी महत्व दिया |

 इसी दिन ही भगवान शिव ने त्रिपुरासुर नामक राक्षस का वध किया था ,इसलिए इस दिन को त्रिपुरात्सव के रूप में भी मनाया जाता है त्रिपुर पूर्णिमा शिव की पूजा के लिए सबसे सर्वश्रेष्ट दिनों में से एक है |

 भगवान विष्णु का मतस्य अवतार भी इसी दिन शाम के समय हुआ था जब प्रलय काल के समय भगवान ब्रम्हा समुद्र में सो रहे थे  और उनमे दुनिया को बनाने की शक्ति समाप्त हो गई थी और उनके मुह से निकली हुई श्रुतियों को हयग्रीव नामक राक्षस चुराकर के पटल लोक में ले गया उस समय भगवान विष्णु ने मतस्य ( मछली ) का रूप धारण किया को हयग्रीव से साडी श्रुतिया वापस लाकर ब्रह्मा जी को दी इसके बाद ब्रम्हा जी ने सप्त ऋषियों को ब्रह्मत्व का उपदेश दिया |
 आज के दिन ही सिख समाज गुरुनानक देव जी की जयंती मनाता है कहते है की नानक जी ने आज के दिन ही राजस्थान के पुष्कर  में डेरा  जमाया था और पुष्कर के घाट पर स्नान किया था बाद में नानक देव जी ने मानव जन को एक रह कर नेक कर्मो द्वारा जीवन जीने का अमर सन्देश दिया   गुरु गोविन्द सिंग जी के आने का उल्लेख तो अभी भी वहा लिखा हुआ बताते है |
आज के दिन देवता ,गंधर्व ऋषि मुनि आदि गंगा आदि कई पवित्र नदियों में स्नान करने के लिए धरती पर उतर कर आते है और इन पवित्र जगहों में तिल के तेल और घी के दीपक जलाने पर अश्व मेघ यज्ञ जितने फल की प्राप्ति होती है ,आज के दिन मानव को चाहिए  वो भय, लालच , ईष्या ,क्रोध ,अंहकार और अपनी गलत इच्छाओ को मन  से निकल कर उसमे करुना ,प्यार,दयालुता ,उदारता ,अपनों और भगवान को समझने का भाव अपने मन में रखे

हिन्दू धर्म (संस्कृत: सनातन धर्म) विश्व के सभी धर्मों में सबसे पुराना धर्म है। ये वेदों पर आधारित धर्म है, जो अपने अन्दर कई अलग अलग उपासना पद्धतियाँ, मत, सम्प्रदाय, और दर्शन समेटे हुए है। अनुयायियों की संख्या के आधार पर ये विश्व का तीसरा सबसे बड़ा धर्म है, संख्या के आधार पर इसके अधिकतर उपासक भारत में हैं और प्रतिशत के आधार पर नेपाल में है। हालाँकि इसमें कई देवी-देवताओं की पूजा की जाती है, लेकिन वास्तव में यह एकेश्वरवादी धर्म है। हिन्दी में इस धर्म को सनातन धर्म अथवा वैदिक धर्म भी कहते हैं। इण्डोनेशिया में इस धर्म का औपचारिक नाम "हिन्दु आगम" है। हिन्दू केवल एक धर्म या सम्प्रदाय ही नही है अपितु जीवन जीने की एक पद्धति है
   











१ माठोलिया

    मठ्मालयमासाध जाप जगदीश्वम ।

    अतो माठालयो भूमौ ब्राह्नणः ख्यातिमागतः ॥१॥

मठ नमक स्थान में बैठकर जो जगदीश्वर का जप किया करता था, वह ब्राह्नण पृथ्वी पर मठालय (माठोलिया) नाम से विख्यात हुआ ॥१॥

मठालय का माठोलिया रूप समय पाकर बना हुआ है। लोक में अन्य परिवर्तनों के समान शाब्दिक परिवर्तन भी होते रह्ते है, उसी अनुसार आरंभ का मठालय समय पाकर माठालया और फिर माठोलिया रुप में परिवर्तित हो गया।

२. बढाढरा

    वंटकोलं समाहत्य चाहारमनुकल्पयॅत ।

    ततस्तस्य समाह्वानं वटाहारमिति क्षितौ ॥२॥

बडवंटे (वरगद के फल) इकट्टे कर जो ॠषि भोजन करता था, उसे लोग वटाहार ( बढाढरा ) कहने लग गये ॥२॥

उच्छवृत्ति परायण ऋषियो में कन्दमूल खाने का जो प्रचलन था, उसके अनुसार ॠषि स्वेच्छानुसार कन्दमूल का चुनाव करते थे।

३. श्रोत्रिय (सोती)

    विप्रेभ्योपि ददौ धीमान वेदान साड्गाननुक्रमात ।

    पाठयित्वा ततो विप्रः श्रोत्रियो विश्रुति गतः ॥३॥

जो बुद्धिमान विप्र छहो अंगो सहित अध्यापन द्वारा ब्रह्मणो को वेद ज्ञान प्रदान करता था वह श्रोत्रिय (सोती) के नाम से प्रसिद्ध हुआ ॥३॥

४. सामरा

    देवैः सह सदा यस्य व्यवहारः प्रवर्तते ।

    सामरः स तु विख्यातः स्वर्गे वा क्षितिमंडले ॥४॥

जिस विप्र का लेनदेन देवताओ के साथ रहा करता था, वह स्वर्ग और पॄथ्वी मण्डल में सामर (सामरा) नाम से विख्यात हुआ ॥४॥

५. जोशी

    ज्योतिर्विदाम्बरो धीरो यज्ञवैलां ददावथ ।

    ज्योतिपीति समाख्यातो देवविप्रसभासु यः ॥५॥

ज्योतिर्विदो में जो विप्र यज्ञ वेला का मुहूर्त देने वाला था, वह देव विप्र सभाओं में ज्योतिषी (जोशी) के नाम से विख्यात हुआ ॥२॥

एक दीर्घकाल से आर्य हिन्दू समाज में ज्योतिषियों के लिये जोशी शब्द का व्यवहार प्रचलित है। इसी आधार पर ज्योतिविंद अथवा ज्योतिष मर्मज्ञ का गोत (सासन या अवटंक) जोशी नाम से प्रसिद्ध हुआ ।

६. रणवा

    रणमुद्व्हते योऽसौ यज्ञध्नैदैत्यपुंगवैः ।

    यज्ञसंरक्षणयैव रणोद्वाहीं प्रथां गतः ॥६॥

जो यज्ञ नाशक दैत्य पुंगर्वो से युध्द कर यज्ञ की रक्षा करता था, वह ऋषि रणोद्वाही (रणवाद अथवा रणवा) नाम से प्रसिद्ध हुआ ॥६॥

ऋषि समाज में आत्मरक्षण के लिये शस्त्र ग्रहण करना उपयुक्त समझा जाता था। वह श्लोक इसकी पुष्टि करता है।

७. बीलवाल

    सुपक्वानि च विल्वान यज्ञार्थ संहतानि च ।

    विल्ववानथ स ख्यातो ब्राह्णाणेषु द्विजोत्तमः ॥७॥

जो द्विजोत्तम पके हुए विल्व फल इकट्ठे कर यज्ञ के लिये लाया करता था, वह ब्रह्मणो में विल्वान (बीलवाल) नाम से विख्यात हुआ ॥७॥

८. बील

    विल्वमालाच शिरसि गले च भुजयोरपि ।

    विल्वमुले स्थितो योऽसौ तस्माद्विल्व इति श्रुतः ॥८॥

जो सिर, गले और भुजाओं में विल्व की मालायें धारण करता तथा जो विल्व के नीचे बैठा करता था, वह इसी कारण विल्व (बील) नाम से प्रसिद्ध हुआ ॥८॥

९. कुँजवाड

    लतागृह समाश्रित्य जजाप परमं जपः ।

    कुज्वाडिति विख्यातो ब्राम्हणो ब्रम्हवित्तमः ॥९॥

लतागृह में बैठकर जिसने उत्कृष्ट जप किया, वह ब्रह्म्वेत्ता ब्रह्म्ण कुन्जवाद (कुन्जवाड) नाम से विख्यात हुआ ॥९॥

ऋषि लोग प्रकृति प्रेमी होते थे । उनका बौद्धिक विकास प्रकृति के सानिध्य से ही होता था । वे लोग लता कुँजों में ही जीवन बिताते थे ।

१०. सेवदा

    ररक्ष सेवधिं द्रव्यमृषीणां परमाज्ञया ।

    तस्मात्स सेवधिर्नामा विख्यातो भूवि ब्राह्मणः ॥१०॥

जो ऋषियों की आज्ञानुसार यज्ञीय धन की रक्षा किया करता था, वह ब्राह्म्ण पृथ्वी पर सेवधि (सेवदा) नाम से प्रसिद्ध हुआ ॥१०॥

११. चोटिया

    शिखा वृद्धतरा यस्य सर्वांगे लुलिता परा ।

    तस्माच्चौल इति ख्यातो भूसुरो भुविमंडले ॥११॥

बडी भारी चोटी जिसके सारे शरीर पर पडी रहा करती थी, वह ब्राह्म्ण पृथ्वी मंडल में चौल (चोटिया) नाम से प्रसिद्ध हुआ ॥११॥

१२. मणडगिरा

    मणडमागिरते नित्यं दन्तहीनो द्विजोत्तमः ।

    ततो मणडगिलः ख्यातः सर्वदा भुवि मंण्ड्ले ॥१२॥

जो द्विज श्रेष्ठ दन्त हीन होने के कारण प्रतिदिन चावलो का मांड पिया करता था, इसी कारण वह पृथ्वी मण्डल में मण्डगिल (मंडगिरा) नाम से विख्यात हुआ ॥१२॥

१३. सुन्दरिया

    सुन्दरस्तुन्दिलो योऽसौ त्रिवल्या परिशोभते ।

    तेनैव सुन्दरो भुमौ विख्यातो विप्रसत्तमः ॥१३॥

जिस श्रेष्ठ ब्राह्म्ण की तोंद त्रिवली से सुशोभित थी वह उसी कारण पृथ्वी पर सुन्दर (सुन्दरिया) नाम से प्रसिद्ध हुआ ॥१३॥

१४. झकनाडा

    झषनर्तनमालोक्य परमानन्दमात्मनः ।

    यो मेने मनसा धीमान झषनाट्य इति स्मृतः ॥१४॥

जो बुद्धिमान ब्राह्म्ण मछलियों का नृत्य देखकर अपने मन में आनन्द का अनुभव करता था, वह झषनाटय (झखनाडा) नाम से स्मरण किया गया ॥१४॥

१५. रूंथला

    चरूस्थाली करे कृत्वा प्रजपन्मंत्रमुत्त्मम ।

    अजोहवोत्तदा वन्दौ चरूस्थालीति विश्रतः ॥१५॥

जो चरूस्थाली को हाथ में लेकर मंत्र जपता हुआ अग्नि में आहुतियां दिया करता था वह चरुस्थाली (रुंथला) नाम से प्रसिद्ध हुआ ॥१५॥

१६. गोधला

    गोधूली समये नित्यं यो भुनक्ति महामतिः !

    स तद्व्रतप्रभावेण गोधूलिख्यातिमागतः ॥१६॥

जो महामति गोधूलि वेला में भोजन किया करता था, वह उस ब्रत के प्रभाव से गोधूली (गोधला) नाम से प्रसिद्ध हुआ ।

१७. गोरसिया

    गोतक्र यः पिवेन्नित्यं मन्यदन्नं न भज्ञयेत ।

    गोरस इति ख्यातो विप्रः पुण्येन कर्मण ॥१७॥

जो नित्य केवल गोतक (गाय की छाछ) पिया करता था और दूसरा अन्न नहीं खाता था, वह विप्र पुण्य कर्म से गोरस (गोरसिया) नाम से विख्यात हुआ ॥१७॥

१८. झुन्झुनाद

    यज्ञस्यान्ते च यो नित्यं सामवेदं स्वरान्वितम ।

    धुनोति ब्राह्म्णः श्रीमान झुन्झुनाद इतीरितः ॥१८॥

यज्ञ समाप्ति पर जो सस्वर सामवेद का गान करता था, वह झुन्झुनाद (झुन्झुनादा) नाम से पुकारा जाने लागा ॥१८॥

१९. भूमरा

    भूगर्तान्यत्र कूत्रापि द्य्ष्ट्वा भरति यः सदा ।

    भूभरः स तु विख्यातः सर्वत्र सुखदो द्विजः ॥

जहा कहीं पृथ्वी में गड्टों को देखकर जो सदा उनको पात देता था, सर्वत्र सुख देने वाला वह द्विज भूभर ( भूभरा ) नाम से बिख्यात हुआ ॥१९॥

२०. वटोटिया

    वटमूलमुपाश्रित्य नैत्यकं कुरूते तु यः ।

    वटोधा धै समाख्यातो भू सुरेसु निरन्तरम् ॥२०॥

जो वरगद के नीचे बैठकर नित्य कर्म करता था, बह निरन्तर भूसुर वर्ग में वटोधा ( वटोटिया अथवा वट ओटिया ) नाम से विख्यात हुआ ॥२०॥

२१. काछ्वाल

    कक्षमाश्रित्य वैधास्तु जुहुयामंत्रसंयुतम ।

    क्ज्ञावानिति सर्वत्र विख्यातः ऋषिपुड्गवः ॥२१॥

जो वेदी के कोने में बैठकर मंत्रोच्चारण पुर्वक आहुति दिया करता था, वह ऋषि श्रेष्ठ सर्वत्र कज्ञावान (काछवाल) नाम से विख्यात हुआ ॥२१॥

२२. शिवोद्वाही (सोडवा)

    शिवमुद्वहते कण्ठे नित्यं भक्त्या मुनिमर्हान ।

    शिवोद्वाहीति लोकोस्मिन तेन ख्यातो विदाम्बरः ॥२२॥

जो महामुनि भक्ति पुर्वक नित्य कण्ठ में शिवजी को धारण करता था, वह शिवोद्वाही (सोडवा) नाम से लोक में प्रसिद्ध हुआ ॥२२॥

२३. भाटीवाडा

    भट्टस्य रूपमास्थाय युध्यते यो निरन्त्म ।

    तेनैव भुतले ख्यातो भाटीवानिति पंडितः ॥२३॥

योद्धा का रूप धारण कर जो निरन्तर युद्ध किया करता था वह पण्डित भाटीवान (भाटीवाडा) नाम से पृथ्वी तल पर विख्यात हुआ ॥२३॥

२४. गोवला

    गाः पालयति यः स्नेहान्नियं धर्मपरायणः ।

    तासामेत्र बलो यस्य गोबलः कथितो द्विजैः ॥२४॥

जो प्रेम पूर्वक धर्मपरायण होकर नित्य गौओं का पालन करता था और जिसके गोओं का बल ही प्रधान था वह द्विजों द्वारा गोवल (गोवला) नाम से पुकारा गया ।

२५. वशीवाल

    वशीकृत्य जनान् सर्वान् वर्तते क्षितिमण्डले ।

    तत्प्रभावात् समाख्यातो वशीवानिति भूतले ॥२५॥

जो सब जनों को वश में कर निवास करता था, वह उसी प्रभाव से पृथ्वी पर वशीवान् (वशीवाल) नाम से विख्यात हुआ ॥२५॥

२६. मंगलहारा

    मनसा वचसा नित्यं सर्वेषामभिवाच्छति ।

    मंगलाहरति योऽसौ तस्मान्मंगलहारकः ॥२६॥

मन और वाणि से जो सब का भला चाहता था और सब का मंगल करता था, वह मंगलाहर (मंगलहारा) नाम से विख्यात हुआ ।

२७. बोचीवाल

    जो क्रान्तकर्मा धर्मान्धर्मात्मकः कविः ।

    तस्मादसौ च विख्यातो वोचीवानिति नामतः ॥२७॥

जो क्रान्तकर्मा धर्मात्मा ऋषि यज्ञशाला में धार्मिक उपदेश दिया करता था, यह इसी कारण वोचीवान् (वोचीवाल) नाम से विख्यात हुआ ॥२७॥

२८. धुगोलिया

    दियो गोलमथालम्व्य वर्णितं व्योमविस्तरम् ।

    तस्मादत्र समाख्यातो धूगोल इति विद्वरः ॥२८॥

खगोल का अवलम्बन कर जिसने खगोल का विस्तार पूर्वक वर्णन किया, इसी कारण वह ज्ञानियों में श्रेष्ठ धूगोल (दुगोलिया) नाम से विख्यात हुआ ॥२८॥

ऋषियों में नाना प्रकार की गवेषणायें करने का प्रचलन था । इस अवटंक के प्रवर्तक ऋषि ने भी खगोल का प्रामाणिक अनुसन्धान किया था ।

२९. कुन्जवाडा

    गुन्जावितानमाछाध वटस्य परितो बुधः ।

    तत्र चोवास यो धीरो गुन्जावाट इति श्रुतः ॥२९॥

जो विद्वान् गुन्जा के लता कुन्जों को बड पर चढाकर उनके नीचे निवास करता था, वह गुन्जावाट (गुन्जावडा) नाम से विख्यात हुआ ॥२९॥

३०. परवाल

    प्रवालगौरवर्णश्र्च प्रवालैश्चैव मण्डितः ।

    प्रवालमालयोपेतः प्रवालः स च कथ्यते ॥३०॥

जो ऋषि प्रवाल के समान गौर वर्ण था और जो प्रवालों से विभूषित और प्रवाल मालाधारी था, उसका नाम लोगों ने प्रवाल (परवाल) रक्खा ॥३०॥

३१. हूचरा

    हू हू नामानमाहूय चानद्दज्ञवेश्मनि ।

    चारयामास गान्धर्व तस्माद्धूचरको द्विजः ॥३१॥

यज्ञगृह में हूहू नामक गान्धर्व को बुलाकर जो गान्धर्व वेद का गायन करवाया करता था, वह द्विज (हूचरिया) नाम से प्रसिद्ध हुआ ॥३१॥

३२. नवहाल

    जाम्बूद्रुममयं नूत्नं हलं जप्राह यो द्विजः ।

    चकर्ष याज्ञिकीं भूमिं नवहाल प्रथां गतः ॥३२॥

जिसने जामुन का नया हल बना कर यज्ञ की भूमि को जोता, वह ब्राह्मण नवहाल नाम से प्रसिद्ध हुआ ॥३२॥

३३. वांठोलिया

    यज्ञवाटमुपागम्य ह्यलिखन् स्थण्डिलं तु यः ।

    जजाप परमं जापं तेन वांटोलिकः स्मृतः ॥३३॥

जो यज्ञ कि वेदी में रंग भरा कर गायत्री का जप किया करता था, वह उसको लोग वांठोलिक (वांठोलिया) कहते थे ॥३३॥

३४. पीपलवा

    अश्वत्थमूलमासाद्द तस्वैव फलमत्ति यः ।

    पिप्लवानिति ख्यातो भूमौ विप्रवरस्ततः ॥३४॥

पीपल के पेड की जडो में बैठकर जो पीपल के ही फल खाया करता था, वह विप्रवर पिप्पलवान (पीपलवा) नाम से प्रसिद्ध हुआ ॥३४॥

३५. मुछावला

    श्मश्रुभिर्मुखमाच्छन्नो वर्तते यज्ञमण्डले ।

    श्मश्रुलो हि समाख्यातः समुद्रान्तर्गतो भुवि ॥३५॥

दाढी मूछों से जिसका मुँह ढका रहता था, वह ऋषि द्विजों में श्मश्रुन (मुछ्वाल) नाम से विख्यात हुआ ॥३५॥

३६. तिवाडी

    त्रिद्वार समागम्य जजाप जननी श्रुतिम् ।

    त्रिवारीति च लोकेस्मिन् विख्यातिमधुना गताः ॥३६॥

जो तीन द्वार का मकान बनाकर उसमें गायत्री जपा करता था, वह इस लोक में (तिवाडी) के नाम से विख्यात हुआ ॥३६॥

३७. पराशला

    पराशार्थ च यो लाति यस्मात्कस्माद्धनं बहुः ।

    ततः पराशलो विप्रो विख्यातो भुवनत्रये ॥३७॥

जो ऋषि समिधा संचय के लिये इधर उधर से पर्याप्त धन लाया करता था, वह लोकत्रय में पराशल (पराशला) नाम से विख्यात हुआ ॥३७॥

३८. घाटवाल

    घट्टमाश्रित्य कुण्डस्य भारत्याः मंत्रमुज्जपन् ।

    घट्टवानिति विप्रेशः सर्वत्र विदितो ह्यभूत् ॥३८॥

जो यज्ञवेदी के किनारे बैठकर सरस्वती का जप किया करता था, वह सर्वत्र घट्टवान (घाटवाल) नाम से विख्यात हुआ ॥३८॥

३९. बणसिया

    वने च निवसन्यो वै मन्त्र च द्वादशात्मकम् ।

    जजाप परया भवत्या वानस्थो विश्रुतो भुविः ॥३९॥

जो वन में निवास करता हुआ द्वादश अक्षरात्मक "नमो भगवते वासुदेवाय" मंत्र का जाप किया करता था, उसको वनाश्रय (वणसिया अथवा वनसायिक) नाम से पुकारते थे ॥३९॥

४०. सिंहोटा

    सिंहपृष्टसमारूह्य भगवत्याः प्रसादतः ।

    सर्वत्राटति यो धीमाँस्ततः सिंहोटकः स्मृतः ॥४०॥

जो बुद्धिमान ऋषि भगवती के प्रसाद से सिंह पर चढकर सर्वत्र घूमा करता था, वह सिंहोटक (सिंहोटा अथवा सिंहोटिया) नाम से विख्यात हुआ ॥४०॥

४१. भुरटिया

    भूर्भटं च तृणं सम्यगादाय शयनं रचेत्

    भूर्भट इति विख्यातो बभूव धरणितले ॥४१॥

जो भरूंट घास को बिछाकर सोया करता था, वह धरणि तल पर भूर्भट (भरूटिया अथवा भुरटिया) नाम से विख्यात हुआ ॥४१॥

४२. टंकहारी

    टंकं टंकं समादाय चाहारं कुरूते सदा ।

    टंकहारीति विख्यातो लोके च परमर्षिभिः ॥४२॥

जो नित्य चार चार मासे के ग्रास लेकर भोजन किया करता था, वह महर्षियो द्वारा टंकहारी नाम से विख्यात हुआ ॥४२॥

४३. अजमेरिया

    अजे ब्रह्मणि यो मेधां संयोज्य कर्म संचरेत ।

    अजमेधा महीपृष्टे सर्वत्र विदितो ह्यभूत् ॥४३॥

जो ऋषि अजन्मा ब्रह्म में बुद्धि लगा कर कर्म किया करता था, वह सर्वत्र पृथ्वी तल पर अजमेधा (अजमेरिया) नाम से विख्यात हुआ ॥४३॥

४४. डीडवाणिया

    डिंडिमं च पुरस्कृत्य विचचार महीतले ।

    डिंडिमवानिति ख्यातो भूसुरो भूमिमण्डले ॥४४॥

जो डमरू लेकर पृथ्वी पर विचरण किया करता था, वह ब्राह्मण डिंडिमवान (डीडवाणिया अथवा डीडवाणा) नाम से पृथ्वी पर प्रसिद्ध हुआ ॥४४॥

४५. निटाणिया

    निधनानि च भूयांसि समादाय धनेश्र्वरात् ।

    विभज्य याचकेभ्योऽदान्निधानियो हि सोप्यभूत ॥४५॥

जो ऋषि सुबेर से बहुत सा धन लाकर याचकों में बांटा करता था, वह निधानीय (निटानिणिया) नाम से विख्यात हुआ ॥४५॥

४६. डाभडा अथवा डावस्या

    दर्भभारं समादाय तस्यास्तरणमाकहोत् ।

    तेनैव हेतुना विप्रः दर्भशायीति विश्रुतः ॥४६॥

जो डाभ बिछा कर सोया करता था, वह दर्भशायी (डाभडा अथवा डावस्या) नाम से विख्यात हुआ ॥४६॥

४७. खडभडा अथवा निठुरा

    निष्ठुरं वचनं यस्तु वदत्येव जनेष्विह ।

    तन्नाम निष्ठुरो लोके बभूव परमाद्रुतम् ॥४७॥

जो ऋषि मनुष्यों के समूह में कठोर वचन बोला करता था, इसीसे वह परमादभुत काम करने वाला निष्ठुर (निठुर अथवा खडभडा) नाम से विख्यात हुआ ॥४७॥

४८. बोहरा अथवा भूसुरा

    व्यवहारप्रियो लोके व्यवहरति जनेष्विह ।

    व्यवहारीति विप्रोऽसौ सततं ख्यातिमागतः ॥४८॥

व्यवहार प्रिय जो ऋषि संसार में लेन देन का व्यवहार करता था, वह विप्र निरन्तर व्यवहारी (बोहरा अथवा भूसुरा) नाम से विख्यात हुआ ॥४८॥

४९. वांटणा

    आयान्तं ब्राह्मणं द्दष्ट्वा तस्मै यच्छति यो धनम् ।

    तस्मात्तु विप्रो विख्यातो विभाजीति जनेषु सः ॥४९॥

जो समागत ब्राह्मण को देखकर उसे धन दिया करता था, वह विभाजी (वांटणा) नाम से विख्यात हुआ ॥४९॥

५०. शकुन्या
    शकुनानि च सर्वाणि विचचार विचारयन् ।

    शाकुनीति ततो लोके विख्यातिं गतवान्मुनिः ॥५०॥

जो मुनि समस्त शकुनों का विचार करता हुआ विचरण करता था, वह लोक में शाकुनि (शकुन्या) नाम से विख्यात हुआ ॥५०॥



साभार-http://www.khandal.com









हनुमान पूर्वत: पातु दक्षिणे पवनात्मज:।
पातु प्रतीच्यां रक्षोघ्न: पातु सागरपारग:॥1॥

उदीच्यामर्ूध्वत: पातु केसरीप्रियनन्दन:।
अधस्ताद् विष्णुभक्तस्तु पातु मध्यं च पावनि:॥2॥

लङ्काविदाहक: पातु सर्वापद्भ्यो निरन्तरम्।
सुग्रीवसचिव: पातु मस्तकं वायुनन्दन:॥3॥

भालं पातु महावीरो भु्रवोर्मध्ये निरन्तरम्।
नेत्रे छायापहारी च पातु न: प्लवगेश्वर:॥4॥

कपोलौ कर्णमूले तु पातु श्रीरामकिङ्कर:।
नासाग्रमञ्जनीसूनु पातु वक्त्रं हरीश्वर:।
वाचं रुद्रप्रिय: पातु जिह्वां पिङ्गललोचन:॥5॥

पातु देव: फालगुनेष्टश्चिबुकं दैत्यदर्पहा।
पातु कण्ठं च दैत्यारि: स्कन्धौ पातु सुरार्चित:॥6॥

भुजौ पातु महातेजा: करौ च चरणायुध:।
नखान्नखायुध: पातु कुक्षिं पातु कपीश्वर:॥7॥

वक्षो मुद्रापहारी च पातु पार्श्वे भुजायुध:।
लङ्काविभञ्जन: पातु पृष्ठदेशं निरन्तरम्॥8॥

नाभिं च रामदूतस्तु कटिं पात्वनिलात्मज:।
गुह्यं पातु महाप्राज्ञो लिङ्गं पातु शिवप्रिय:॥9॥

ऊरू च जानुनी पातु लङ्काप्रासादभञ्जन:।
जङ्घे पातु कपिश्रेष्ठो गुल्फौ पातु महाबल:।
अचलोद्धारक: पातु पादौ भास्करसन्निभ:॥10॥

अङ्गानयमितसत्त्वाढय: पातु पादाङ्गुलीस्तािा।
सव्रङ्गानि महाशूर: पातु रोमाणि चात्मवित्॥11॥

हनुमत्कवचं यस्तु पठेद् विद्वान् विचक्षण:।
स एव पुरुषश्रेष्ठो भुक्तिं च विन्दति॥12॥

त्रिकालमेककालं वा पठेन्मासत्रयं नर:।
सर्वानृरिपून् क्षणााित्वा स पुमान् श्रियमाप्नुयात्॥13॥

मध्यरात्रे जले स्थित्वा सप्तवारं पठेद्यदि।
क्षयाऽपस्मार-कुष्ठादितापत्रय-निवारणम्॥14॥

अश्वत्थमूलेऽर्क वारे स्थित्वा पठति य: पुमान्।
अचलां श्रियमाप्नोति संग्रामे विजयं तथा॥15॥

बुद्धिर्बलं यशो धैर्य निर्भयत्वमरोगताम्।
सुदाढणर्यं वाक्स्फुरत्वं च हनुमत्स्मरणाद्भवेत्॥16॥

मारणं वैरिणां सद्य: शरणं सर्वसम्पदाम्।
शोकस्य हरणे दक्षं वंदे तं रणदारुणम्॥17॥

लिखित्वा पूजयेद्यस्तु सर्वत्र विजयी भवेत्।
य: करे धारयेन्नित्यं स पुमान् श्रियमाप्नुयात्॥18॥

स्थित्वा तु बन्धने यस्तु जपं कारयति द्विजै:।
तत्क्षणान्मुक्तिमाप्नोति निगडात्तु तथेव च॥19॥
सुन मेरी देवी पर्वत वासिनी,
कोई तेरा पार न पाया || टेक ||

पान सुपारी ध्वजा नारियल ले,
तेरी भेंट चढ़ाया || सुन ||

सारी चोली तेरे अंग बिराजे,
केसर तिलक लगाया || सुन ||

ब्रह्मा वेद पढ़े तेरे द्वारे,
शंकर ध्यान लगाया || सुन ||

नंगे नंगे पग से तेरे,
सम्मुख अकबर आया,
सोने का छत्र चढ़ाया || सुन ||

ऊँचे ऊँचे पर्वत बन्यौ शिवालो,
नीचे महल बनाया || सुन ||

सतपुरा द्वापर त्रेता मध्ये,
कलयुग राज सवाया || सुन ||

धुप, दीप नैवेद्य आरती,
मोहन भोग लगाया || सुन ||

ध्यानू भगत मैया तेरा गुण गावे,
मनवांछित फल पाया |

Aaj Ki Delhi.in/ The 24x7 news/ Indian news Online/ Prime News.live/Astro Dharm/ Yograaj Sharma/ 7011490810



जय गणेश जय गणेश जय गणेश देवा

जय गणेश जय गणेश जय गणेश देवा .
माता जाकी पारवती पिता महादेवा

एकदन्त दयावन्त चारभुजाधारी
माथे पर तिलक सोहे मूसे की सवारी .
पान चढ़े फल चढ़े और चढ़े मेवा
लड्डुअन का भोग लगे सन्त करें सेवा ..

अंधे को आँख देत कोढ़िन को काया
बाँझन को पुत्र देत निर्धन को माया .
' सूर' श्याम शरण आए सफल कीजे सेवा
जय गणेश जय गणेश जय गणेश देवा

Aaj Ki Delhi.in/ The 24x7 news/ Indian news Online/ Prime News.live/Astro Dharm/ Yograaj Sharma/ 7011490810


मैं तो आरती उतारूँ रे संतोषी माता की
जय जय संतोषी माता जय जय मां

बड़ी ममता है बड़ा प्यार मां की आँखों में
बड़ी करुणा माया दुलार मां की आँखों में

क्यूं न देखूं बारम्बार मां की आँखों में
दिखे हर घड़ी नया चमत्कार मां की आँखों में

नृत्य करूं छुम छुम झम झम झम झुम झुम
झांकी निहारूं रे ओ प्यारी -२ झांकी निहारूं रे

मैं तो आरती उतारूँ रे संतोषी माता की
जय जय संतोषी माता जय जय मां

सदा होती है जय जयकार मां के मन्दिर में
नित झांझर की हो झंकार मां के मन्दिर में

सदा मंजीरे करते पुकार मां के मन्दिर में
दिखे हर घड़ी नया चमत्कार मां के मन्दिर में

दीप धरुं धूप धरुं प्रेम सहित भक्ति करूं
जीवन सुधारुं रे ओ प्यारा -२ जीवन सुधारुं रे

मैं तो आरती उतारूँ रे संतोषी माता की


Aaj Ki Delhi.in/ The 24x7 news/ Indian news Online/ Prime News.live/Astro Dharm/ Yograaj Sharma/ 7011490810